ABD Başkanı Donald Trump yönetimi federal araştırma bütçelerinde büyük kesintiler için baskı yaparken, hükümetin araştırmalar üzerindeki denetimini artırırken , uzmanlaşmış yabancı işçiler için H1-B vizelerinin fiyatını önemli ölçüde artırırken ve federal fonları üniversitelere karşı bir baskı aracı olarak kullanırken, bilim insanı ve araştırmacıların Çin'in sunduğu avantajlara yönelmesi ivme kazanıyor.
Princeton Üniversitesi sosyoloji profesörü Yu Xie, bu yılın başlarında Çin üniversitelerini ziyaret ederken CNN'e yaptığı açıklamada, Çin üniversitelerinin ABD'deki değişiklikleri "Trump'ın bir hediyesi" olarak gördüğünü ve bunun daha fazla ve daha yüksek vasıflı yetenekleri işe almalarına yardımcı olacağını söyledi.
Xie, "Çin'in her yerinde yeni, güçlendirilmiş ve geliştirilmiş araştırma programları ve eğitim programlarının çoğaldığını göreceksiniz" dedi.
Son yıllarda arttı
Çin, son yıllarda ABD ve dünyanın dört bir yanından giderek artan sayıda akademisyeni ağırlıyor ve ülkenin bilim alanındaki yetenekleri ve hedefleri daha da yükseliyor. Son hamlelerin birçoğu, Trump'ın Beyaz Saray'a dönüşünden önce de planlanıyordu. Ancak, Amerika'daki mevcut değişimler bir araya geldiğinde, Çin kurumları için daha önemli bir açılım anlamına gelebilir.
Çin lideri Şi Jinping, geçen yaz Pekin'de yaptığı tarihi bir konuşmada, akademisyenler, üst düzey bilim insanları ve üst düzey yetkililerden oluşan bir topluluğa, "Bir millet, bilim ve teknolojisi geliştiğinde gelişir," demişti. Şi, ülkenin 2035 yılına kadar bilim ve teknolojide "güçlü" ve kendi kendine yeten bir ülke olacağına söz verdi.
Yapay zekadan uzaya gelişmeler
Bu çabalar şimdiden meyvelerini veriyor. Çin'in iddialı uzay programı geçen yıl Ay'ın karanlık yüzünden dünyanın ilk örneklerini getirdi; ülke, yenilenebilir enerji ve kuantum iletişimi gibi alanların yanı sıra hipersonik füzeler gibi askeri teknolojilerde de öncü konumda. Bu yılın başlarında, az bilinen Çinli girişim DeepSeek, OpenAI'nin o1 modelinin performansını çok daha düşük bir maliyetle yakalayabildiğini söylediği bir sohbet robotuyla Silikon Vadisi'ni şok etti.
Farklı bir atmosfer
Yine de uzmanlar, Çin'in önde gelen bir bilim gücü olma konusunda ABD'yi yakalamak için önünde uzun bir yol olduğunu ve araştırma ve geliştirme çalışmalarının kendi yavaşlayan ekonomisinden etkilenebileceğini söylüyor. Bazıları ayrıca, iktidardaki Komünist Parti'nin endüstri ve akademi üzerindeki kontrollerinin, Amerikan biliminin temellerini atan atmosferden tamamen farklı bir atmosfer yarattığına dikkat çekiyor.
Uzmanlar, bilim insanlarının nerede yaşamak ve aile kurmak istedikleri konusunda Çin'in daha geniş kapsamlı kısıtlayıcı siyasi ortamının ve yaşam kalitesinin de bir etken olduğunu söylüyor.
35 yıl sonra Harvard Üniversitesi'nden emekli olan ve 2022'de Tsinghua Üniversitesi'nde tam zamanlı göreve başlayan ünlü matematikçi ve Fields madalyalı Yau Shing-tung, "Amerikan üniversiteleri fon sağladıkları düzenli tempoda devam ederse... Çin'in aynı seviyeye ulaşması çok uzun zaman alacak" dedi.
"Ancak hata yaparlarsa ve en iyi insanlarını kaybederlerse, bu illa Çin'e değil, Avrupa'ya ve diğer ülkelere de olabilir. Bu, Amerikan üniversiteleri için bir felaket olabilir."
