Tanzanya Devlet Başkanı Samia Suluhu Hassan, muhalefetin aldatmaca olarak nitelendirdiği ve şiddetli protestolarla gölgelenen seçimlerin ardından, sıkı güvenlik önlemleri altında ikinci kez yemin etti. Samia, Cumartesi günü oyların yüzde 98'ini alarak kazanan ilan edildi. Kilit rakip adayların hapse atılması veya aday olmalarının engellenmesi nedeniyle, kendisine karşı çok az muhalefet vardı. Seçimlerin ardından çıkan olaylarda yüzlerce kişi öldü.
Açılış töreni, önceki yıllarda olduğu gibi stadyum yerine başkent Dodoma'daki bir askeri geçit töreni alanında gerçekleştirildi. Tören halka kapalıydı, ancak devlet televizyonundan canlı olarak yayınlandı.
Yetkililer, yüzlerce kişinin öldüğü şiddetin boyutunu küçümsemeye çalıştı. Geçtiğimiz Çarşamba günü seçim gününden bu yana ülke genelinde internet kesintisi yaşandığı için ülkeden bilgi almak veya ölü sayısını doğrulamak zorlaştı.
Halkın katılmasının yasak olduğu törende seçim komisyonuna teşekkür
Samia, Somali, Zambiya, Mozambik ve Burundi devlet başkanları da dahil olmak üzere bölge liderleri ve ileri gelenlerin katıldığı bir törenle yemin etti. Devlet yayın kuruluşu TBC daha önce halkın törene katılmayacağını açıklamıştı.
Samia konuşmasında seçim komisyonuna seçimleri "tartışmasız bir verimlilikle" yönettikleri için teşekkür etti.
Tanzanya'nın imajına kara bir leke olarak nitelendirdiği şiddetin "can kayıplarına ve kamu mallarının tahribatına" yol açtığını belirterek üzüntüsünü dile getirdi.
Tutuklananlardan bazılarının Tanzanyalı olmamasının "şaşırtıcı olmadığını" söyleyen Samia, güvenlik güçlerinin soruşturma yürüttüğünü kaydetti.
Ölü sayısı bilinmiyor
Muhalefet liderleri ve aktivistler, güvenlik güçleriyle yaşanan çatışmalarda yüzlerce kişinin hayatını kaybettiğini söyledi. Muhalefetteki Chadema Partisi, cumartesi gününe kadar "en az 800" kişinin öldüğünü bildirirken, Tanzanya'daki bir diplomatik kaynak BBC'ye en az 500 kişinin öldüğüne dair güvenilir kanıtlar olduğunu söyledi.
BM İnsan Hakları Ofisi daha önce üç kentte en az 10 kişinin öldüğüne dair güvenilir raporlar olduğunu açıklamıştı.
Huzursuzlukların ardından birçok bölgede gıda, yakıt ve diğer temel ihtiyaç maddelerinin fiyatları iki, hatta üç katına çıktı. Okullar ve kolejler kapalı ve toplu taşıma yok.
Samia, yemin töreninde yetkililere, insanların hayatlarının derhal normale dönmesini sağlamaları talimatını verdi.
Seçime katılması yasaklanan Chadema, seçim komisyonunun açıkladığı sonuçları reddederek, "Tanzanya'da gerçek bir seçim yapılmadığı için sonuçların hiçbir gerçekliği olmadığını" söyledi ve yeni bir seçim çağrısında bulundu.
Seçim günü sandıklar büyük ölçüde boş kaldı, ancak seçim yetkilileri daha sonra katılımın yüzde 87 olduğunu açıkladı.
Polis sözcüsü, 'yabancıları' işaret etti
Polis sözcüsü David Misime, Pazar günü yaptığı açıklamada, şiddetli gösteriler ve vandalizmden motosiklet sürücülerini ve yabancı uyrukluları sorumlu tuttu.
"Ülkeye yasadışı yollardan girip kaos çıkarmak amacıyla gelen kişilerin" olduğunu söyledi.
Misime, Tanzanyalılara "tanımlanmayan veya Tanzanya'daki faaliyetleri belirsiz olan herhangi bir yabancıyı" yetkililere bildirmeleri çağrısında bulundu.
Açıklamaları, Tanzanya'da birkaç Kenyalının kaybolduğuna dair haberlerin ardından geldi. Kenyalı aktivist Hussein Khalid, X'te yaptığı açıklamada, bir Kenyalı öğretmenin öldürüldüğüne ve diğerlerinin hala kayıp olduğuna dair haberler aldığını söyledi.
Papa XIV. Leo'dan çağrı
Tanzanya'daki durum küresel endişeye yol açtı. Papa XIV. Leo Pazar günü yaptığı açıklamada, seçim sonrası şiddetin "çok sayıda kurbanla" patlak verdiğini ve dua çağrısında bulundu.
AB Dışişleri Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas, Tanzanya yetkililerini hayatları kurtarmak için itidal göstermeye çağırırken, BM Genel Sekreteri António Guterres, "ölüm ve yaralanma haberleri de dahil olmak üzere" durumdan "derinden endişe duyduğunu" söyledi.
Ana muhalefet lideri 'vatana ihanetten' tutuklu
Ülkenin iki ana muhalefet lideri seçimlere katılmadı. Tundu Lissu vatana ihanet suçlamasıyla tutuklu bulunuyor ve bu suçlamaları reddediyor. ACT-Wazalendo partisinden Luhaga Mpina ise hukuki teknik ayrıntılar nedeniyle seçimlerden men edildi.
Tarihsel olarak kamuoyunda önemli bir desteğe sahip olmayan 16 marjinal partinin seçimlere girmesine izin verildi.
Ülkenin iktidar partisi Chama Cha Mapinduzi (CCM) ve selefi Tanu, ülkenin siyasetine hakim durumda ve bağımsızlıktan bu yana hiçbir seçimi kaybetmediler.
Seçim öncesinde insan hakları grupları hükümetin baskılarını kınarken, Uluslararası Af Örgütü muhalif isimlerin zorla kaybedilmesi, işkence görmesi ve yargısız infaz edilmesi gibi "terör dalgasını" gerekçe gösterdi.
Hükümet iddiaları reddederken, yetkililer seçimlerin özgür ve adil olacağını söyledi.
Samia, Devlet Başkanı John Magufuli'nin ölümünün ardından 2021 yılında Tanzanya'nın ilk kadın cumhurbaşkanı olarak göreve gelmişti.
