Yeni bir çağın başlangıcı ‘Yapay Zekâ’

Yapay zekâ konusunda çok hızlı bir ‘devrim’ gerçekleşiyor.

Teknoloji çağının en önemli buluşlarından biri yapay zeka teknolojisi.

Bilgisayar sisteminin insan gibi düşünme ve karar verme yeteneklerini taklit etmesini sağlayan bir alanı ifade ediyor genel olarak.  

Teknolojide, toplumda önemli değişim ve dönüşüm getirecek olması nedeniyle ‘yeni bir çağın habercisi’, hatta ‘yeni bir çağın başlangıcı’ olarak görülmekte.

Yapay zekâ, ‘İnsan zekâsından esinlenerek makinelerin insan öğrenmelerini modellemesi’ şeklinde ifade edilebilir. Diğer bir ifadeyle,  muhakeme edebilen; şekil ve görüntüleri tanıyabilen, çözümler üretebilen, lisanı anlayarak kelimelerle işlem yapabilen, bilişim dünyasına farklı bir bakış açısı kazandıran bir bilim dalı.

Günümüzde birçok disiplin içerisinde yer bulan yapay zekâ çalışmalarını 17. yüzyılın sonlarına doğru ortaya çıkan ilk sanayi devrimine kadar götürenler olmakla beraber,  II. Dünya Savaşı döneminde kullanıldığı görüşü genel kabul görmektedir.

Getirdiği ve getireceği kolaylıkların yanı sıra dezavantajları tartışma konusu olan yapay zekânın ‘kontrolden çıkması’nı, dozajı artırılmış zehir etkisi yapan ilaca benzetebiliriz.

Hayatın her alanında

Farklı sektörlerde kişisel asistanlardan danışma görevlisine uzanan geniş yelpazede hizmet sunumu yapabilen yapay zeka teknolojisini sektörlere göre özetle şöyle sıralayabiliriz:  

·        Kişisel asistanlar (Google, Siri gibi bilgisayar programları veya yapay zekâ tabanlı sistemler tarafından sağlanan, kullanıcılara bilgi arama, hatırlatma gibi çeşitli görevleri yerine getirmede)

·        Görüntü tanıma ve sınıflandırma (Fotoğraflardaki nesneleri tanıma ve sınıflandırma)

·        Doğal dil işleme (metinleri anlama ve cevap verme, Web sitelerinde otomatik olarak dil tercümesi gerçekleştirme)

·        Sağlık (hastalık teşhisi, tarama, tedavi planlaması, hasta takibi, verimliliği arttırmak için otomasyon ve analitikler ile ilaç geliştirme gibi birçok alanda kullanılan yapay zekanın hastalıkları önceden tahmin edebileceği belirtilmekte)

·        Bilgisayar oyunları

·        Diplomasi ve uluslararası ilişkiler (Ülkeler arası ilişkileri değerlendirme, bilgi toplama, dil engelini azaltmak, diplomatik misyonların güvenliğini güçlendirmek, yeni tarz kamu diplomasisini şekillendirmek)

·        Finansal analiz (hisse senedi tahminleri, dolandırıcılık tespiti)

·        Otonom araçlar (araçların çevrelerini algılaması, güvenli sürüş yapılması, insansız araçlarla trafik kazalarında önemli oranda azalma olması öngörülüyor)

·        Güvenlik (şüpheli davranış ve faaliyetleri tespit ve tehdidi önleme)

·        Eğitim (öğrencilerin ihtiyaçlarına uygun kişiselleştirilmiş öğrenme deneyimleri sunma)

·        Tarım (verimliliği arttırma, tarımsal süreçleri iyileştirme, bitki hastalıklarını tanımak, tespit tahmin etmek ve önlemek, toprak analizleri, sulama yönetimi, ürün tahmini

hasat zamanlanması)

Yapay zekanın olası faydalarını ise şöyle sıralamak mümkün:

·        Toplumsal farkındalıkla büyük hız kazandırması

·        Dünyanın bilgi toplumuna ardından inovasyon ve bilgelik (hikmet) toplumuna doğru hızla yol alması (Toplumsal dönüşüm)

·        Robotlardan yaygın şekilde yararlanılması

·        İnsansız fabrikaların tesisi

·        İnsansız araçların yaygınlaşması

·        Endüstriyel yaşamı tetiklemesi

·        Bireylere kişisel asistan olarak hizmet vermesi

·        Yaşamı kolaylaştıracak akıllı şehir uygulaması

·        Sosyal medya uygulaması

·        Toplumun yönlendirilmesi

·        Ticarette, finans dünyasında, sağlık ve askeri alanlarda yaygınlaşması

Farklı alanlarda hayatı kolaylaştıracak, pozitif katkı sunacak yapay zekanın orta ve uzun vadede dezavantajlarının ne olacağı ve bunların nasıl bertaraf edilebileceği, ülkeler bazında ve global alanda tartışma konusu. Şimdiden yapay zeka teknolojisi kullanılarak, gerçek dışı içerik üretip, kişileri tehdit edenler sayesinde şimdiden ‘şantaj aracı’ haline getirilen yapay zekanın olası olumsuz etkilerini de şöyle sıralayabiliriz:

·        Ne kadar tehlikeli olabileceğinin kestirilememesi (2021’de Hollanda’da vergi idaresinin kullandığı YZ teknolojisinde ortaya çıkan hata, Başbakan Rutte’nin istifasına neden oldu)

·        Toplumun huzurunu kaçıracak robot uygulamalarının oluşması

·        Amacı aşan, insanoğluna hükmeden sistemlerin oluşturulabilmesi

·        Mahremiyetin ortadan kalkması

·        Siber saldırıların oluşması

·        İstenmeyen bilgilerden kurtulamama

·        Tam gün hizmet beklentisi

·        Bilgi hırsızlığının artması

·        Fikri mülkiyet haklarının gaspını kolaylaştırması.

Askeri alanda yapay zekâ

Yapay zekâ, askeri konularda geniş bir kullanım alanına sahip. Nitekim ABD ön safta görev alacak askerlerin yerine robotları savaştırma üzerine çalışmalar yapılmaktadır.

·        İstihbarat alanında (haber toplama, yorumlama ve kullanma, tahmin ve risk değerlendirmesi

·        Yorum yapabilmesi, problem çözebilmesi

·        Gerçeğe dayalı karar verme sistemlerinin geliştirilmesi

·        Otomatik hedef tespiti, sınıflandırılması

·        Haberleşme yapabilmesi, sorulara cevap verebilmesi

·        Otonom silah sistemlerinin geliştirilmesi

·        Dost-düşman ayırımının zeki radarlarla yapılması

·        Savaş araçlarında tam ve yarı otonom sürücüler kullanılması

·        ARGE çalışmaları yapabilmesi

·        Uzay aracını kontrol edebilmesi

·        Lojistik alanda, (talep tahmini, envanter optimizasyonu, tedarik zinciri yönetimi, verim arttırma, maliyeti düşürmek)

·        Güvenlik ve terörle mücadele (tehdidi tanımlama, önleme, veri analizi,

·        Silah araç gereçlerin uluslararası güvenlik normlarına göre kullanılmasında.

Çok uzun olmayan bir gelecekte bireylerden robotlarla iletişim halinde olabiliriz.

Yapay zeka sayesinde çok miktarda verileri işleyip anlamlı bilgiler türetebilmek ve çok farklı boyutlara dayanan kararlar verebilmek mümkün olacaktır.

Yakın gelecekte meslekler değişebilecektir.

Üç boyutlu yazıcılarla insan organları dâhil birçok cihaz ve sistem üretilebiliyor olacaktır.

İnsanlar mekanik anlamda makine modellemesini bırakıp, onun yerine davranış modellemesine odaklanacaktır.

Siber saldırıların yaygınlaşmasını, bilgi hırsızlığının artmasını, bilgi güvenliğinin azalmasını ve kötü niyetlilerin istismarını önleme, bu alanda yapılan tüm çalışmalarda esas bilgi unsuru olmalıdır.

Yapay zekadan, temel nitelikleri bilen ve yorumlayabilen ‘bilge rehberler’ güç ve kazanım sağlayacaklardır.

Bu yarışta ‘döküntü’ durumuna düşmeyenler karlı çıkacaktır.

En içten başarı dileklerimle…