Yapay zeka (YZ) araçları, insanların sağlığını iyileştirmek için 2025’te ivme kazandı; tıbbi bakımı kişiselleştirme, teşhisleri hızlandırma, yeni ilaçların keşfine yardımcı olma ve daha fazlasını vaat ediyor.
Örneğin Finlandiya YZ’yi sağlık çalışanlarını eğitmek için kullanırken, Estonya bunu tıbbi veri analizinde uyguluyor; İspanya ise hastalık tespiti için YZ’den yararlanıyor.
Bununla birlikte araştırmalar, YZ’nin yakın zamanda sağlık profesyonellerinin yerini almaması gerektiğini gösteriyor: Doktorlar acil durumlarda hâlâ YZ’den daha iyi performans sergiliyor; YZ sohbet botları ise ruh sağlığısorunlarına yanıt vermekte zorlanıyor ve tıbbi yanlış bilgiyi yayma riski taşıyor.
Ayrıca ciddi güvenlik endişeleri var; teknoloji ve terörle mücadele uzmanları, aşırılık yanlılarının YZ araçlarını kullanarak pandemi tetikleyebilecek biyolojik silahlar üretebileceği uyarısında bulunuyor.
Yine de YZ giderek tıp alanında kendine yer buluyor. Euronews haberine göre, YZ’nin bu yıl Avrupalıların sağlık ve esenliğini nasıl değiştirdiğine dair beş örnek.
1. Sağlık risklerini öngörmek
Bilim insanları, bazı kanser türleri, kalp krizi ve diyabetin de aralarında bulunduğu 1.000’den fazla tıbbi durumu bir kişiye resmi teşhis konulmadan on yıldan uzun süre önce öngörebilen bir YZ modeli geliştirdi.
Hekimlerin muayenehanelerinde kullanılmaya henüz hazır olmasa da bu araç, araştırmacıların hastalıkların zaman içinde nasıl geliştiğini anlamasına yardımcı olabilir.
Bu yıl ayrıca, nadir genetik mutasyonların hastalığa yol açıp açmayacağını tahmin etmek, kadınların mamogramlarını analiz ederek kalp sağlığı risklerini öngörmek ve rutin tıbbi taramalardan kronik stresin biyobelirteçlerini saptamak için başka YZ araçları kullanıma sunuldu.
2. Hastalık teşhisini hızlandırmak
Avrupa’da bir ilk olarak, Prof. Valmed adlı YZ asistanı hastalara ait geniş tıbbi veri yığınından destek alarak doktorlara teşhis ve tedavide yardımcı olmak üzere bu yıl onaylandı.
Ufukta başka tanı araçları da var. Örneğin Birleşik Krallık’ta araştırmacılar, YZ destekli bir stetoskopun kalp rahatsızlıklarını yalnızca 15 saniyede tespit edebildiğini söylüyor.
Stetoskopun duyarlılığı biraz fazlaydı; ek testler, cihaz tarafından işaretlenen hastaların yaklaşık üçte ikisinde kalp yetmezliğini dışladı. Ancak araştırmacılar, aracın aksi halde fark edilmeyebilecek gerçek kalp sorunlarını da tespit ettiğini belirtiyor.
Birleşik Krallık’ta da doktorlar, hastaların prostat kanseri teşhisi için haftalarca beklemesini önlemek amacıyla YZ’den yararlanıyor.
YZ aracı tıbbi görüntülemeleri analiz ederek prostat kanseri açısından yüksek risk taşıyan hastaları belirliyor; böylece bu kişiler radyolog incelemesi için sıranın önüne alınıyor.
3. Ameliyat sonrası hastaları izlemek
Alman bir araştırma ekibi, kalp hastalığı nedeniyle tıkanan damarları açılan hastalara koroner stent takıldıktan sonra bu hastaların izlenmesini YZ ile otomatikleştirdi. Normalde iyileşme sürecinin takibi zaman alır ve başka komplikasyonlara yol açabilir.
YZ destekli algoritma, damar görüntülemesini kullanarak hastaların ne kadar iyi iyileştiğini analiz ediyor ve uzman hekimlerle benzer bir doğruluk düzeyinde farklı iyileşme kalıplarını hızla ayırt edebiliyor. Araştırmacılar, aracın stent izlemini standartlaştırmaya ve kalp sağlığını güçlendirmeye yardımcı olabileceğini söylüyor.
4. Antibiyotik direnciyle mücadele
Bilim insanları, Avrupa genelinde giderek büyüyen bir halk sağlığı tehdidi oluşturan antibiyotiğe dirençli süper mikroplarla mücadelede YZ’den yararlanıyor.
Önümüzdeki üç yıl içinde bir YZ modeli geliştirmeyi, ilaçlara dirençli bakteriler için yeni tedaviler tasarlayıp test etmeyi planlıyorlar; ayrıca etkili bir aşı ararken bağışıklık sisteminin başka bir bakteri türüne nasıl tepki verdiğini daha iyi anlamak için YZ’yi kullanacaklar.
5. Doktorları idari iş yükünden kurtarmak
Avrupa genelinde muayenehaneler ve hastaneler, not alma ve sevkler gibi idari görevleri yönetmelerine yardımcı olmak için YZ araçlarını benimsiyor. Amaç, artan sağlık çalışanı açığı ve personel üzerindeki yoğun baskı karşısında doktorlara hastalarla daha fazla zaman kazandırmak.
Microsoft, YZ klinik asistanını bu yıl İrlanda’da kullanıma sundu; İsveçli Tandem Health ise YZ destekli tıbbi yazmanını İspanya, Almanya, Birleşik Krallık ve Finlandiya’da faaliyete geçirdi. Ayrıca Hollanda, Norveç ve Danimarka’da da hizmet veriyor.
