Avrupa İstatistik Ofisi Eurostat tarafından yayınlanan 'kişisel ulaşım ekipmanları' fiyat seviyesi endeksi verileri, Türkiye'nin ulaşım araçları fiyatlarında Türkiye'nin, 36 Avrupa ülkesinden açık ara daha pahalı olduğunu ortaya koydu. Veriler, motorlu taşıtlar, motosikletler ve bisikletleri kapsarken, bakım, onarım, yedek parça ve yakıt hariç tutularak hazırlandı. Motorlu taşıtlar için veriler hem yeni hem de kullanılmış araçları kapsadı.
Endeks, AB ortalaması olarak 100 avroyu kullanıyor ve fiyatların ülkeler arasında bu temel değerden nasıl farklılaştığını gösteriyor.
En pahalı ülke Türkiye
Türkiye, 36 Avrupa ülkesi arasında otomobil ve diğer kişisel araçlar için açık ara en pahalı ülke. Fiyatlar, AB ortalamasından yüzde 36,4 daha yüksek, yani AB'de 100 avroya satılan bir araç Türkiye'de 136,40 avroya satılıyor. Listenin zirvesinde yer almasına rağmen, fiyatlarda hafif bir düşüş yaşandı ve 2021'de bu rakam 147,10 avro olarak gerçekleşti.
AB içinde en pahalı ülke Danimarka'da, maliyetleri AB ortalamasından %19,1 daha yüksek.
Avrupa Merkez Bankası (ECB) araştırmacısı Georg Strasser, Euronews Business'a yaptığı açıklamada, "Otomobillerin doğrudan vergilendirilmesi (KDV + otomobillere özgü satın alma vergileri ve ücretleri) AB içinde büyük farklılıklar gösteriyor. Danimarka, yüksek vergi oranına sahip bir istisna ve bu da Danimarka'nın yüksek fiyat endeksini açıklıyor." dedi.
36 ülke genelinde İzlanda (%18,1), Hollanda (%14,3), İrlanda (%10,3) ve İsviçre (%10,2) de otomobil ve kişisel taşıt fiyatlarının AB ortalamasından en az %10 daha yüksek olduğu diğer ülkeler arasında yer alıyor.
Kuzey Makedonya ve Slovakya en ucuzları
Kişisel ulaşım ekipmanları için en ucuz ülkeler Kuzey Makedonya ve Slovakya oldu. AB ortalaması 100 € olarak belirlendiğinde, aynı ürünler Kuzey Makedonya'da 87,70 €, Slovakya'da ise 88,60 €'dur. Bu, otomobil ve diğer kişisel araç fiyatlarının sırasıyla yüzde 12,3 ve yüzde 11,4 daha ucuz olduğu anlamına geliyor.
Slovenya (%8,7), Kıbrıs (%8,6), Çek Cumhuriyeti (%8,4), Norveç (%8,3), Letonya (%7,5) ve Karadağ ile Polonya (her ikisi de %7,2) ise otomobil ve kişisel taşıt fiyatlarının AB ortalamasından en az %7 daha düşük olduğu diğer nispeten daha ucuz ülkeler.
AB'nin 'Dört Büyükleri' arasında en ucuzu İspanya
Euronews'in haberine göre, AB'nin en büyük dört ekonomisi arasında, İspanya, otomobil ve kişisel araçlar için en ucuz ülke olup, fiyatları AB ortalamasından yüzde 3,8 daha düşük. Almanya, AB ortalamasının üzerinde olan tek ülke, ancak sadece yüzde 0,4. Fransa ve İtalya, sırasıyla sadece yüzde 0,2 ve yüzde 0,3 daha ucuz olan ortalamaya çok yakın.
Strasser, "AB içinde, ülkeler arası fiyat farklılıklarının ardındaki iki ana faktörün hâlâ vergilendirme ve piyasa fiyatlandırması olduğunu düşünüyorum. AB dışında da düzenleyici farklılıklar söz konusu olabilir," dedi.
Piyasaya göre fiyatlandırma
Georg Strasser, ülkeler arasındaki tüketici tercihlerindeki farklılıkların, örneğin belirli markalar, belirli özellikler, genel refah düzeyi ve ödeme isteği gibi faktörlerin, üreticilere pazarlar arasında fiyat farklılaştırması için bir teşvik yarattığını vurguladı.
"Bu ancak arbitrajın, yani sınır ötesi otomobil satışının sınırlı olması durumunda işe yarar" diye ekledi.
Boston merkezli danışmanlık firması Charles River Associates'in başkanı Eyal Dvir ile birlikte hazırladığı makale, otomobil üreticilerinin AB içinde bile ülkeleri ayrı pazarlama bölgeleri olarak ele alarak pazara göre fiyatlandırma yaptıklarına dair kanıtlar sunuyor.
"Asıl mesele, yurtdışından (veya bir ithalatçıdan ya da yeniden ithal edenden) bir araba satın almanın ve model özelliklerinde olası ufak farklılıkları kabullenmenin getirdiği sıkıntıdır ki, bu fiyat farkları AB içinde bile varlığını sürdürüyor" dedi.
Bu aynı zamanda fiyatların, marka tercihleri, gelir düzeyleri vb. gibi ülkelerdeki farklılıklara göre uyarlanmasına da olanak tanır.
Güç tipleri: Ülke politikaları önemlidir
Strasser, vergilendirme etkisinin çoğu ülke için daha incelikli olduğunu, özellikle de vergi mevzuatının aracın özelliklerine göre farklılaştığı durumlarda daha belirgin olduğunu belirtti.
Ayrıca her ülkede bazı otomobil modellerinin AB ortalamasına göre nispeten daha pahalı, bazılarının ise nispeten daha ucuz olduğunu belirten Strasser, "Bu tüketicileri nispeten daha ucuz modeli satın almaya teşvik ediyor" dedi.
Elektrikli otomobillerin vergilendirilmesini örnek alarak, fiyatların Eurostat endeksiyle karşılaştırılmasının karmaşıklığına değindi:
"Geleneksel otomobillere yüksek oranda vergi uygulayan, ancak aynı zamanda elektrikli otomobilleri vergiden muaf tutan bir ülke, ortalama olarak 'pahalı' bir ülke gibi görünebilir, çünkü fiyat seviyesi endeksi, katılımcı tüm ülkelerin harcama paylarının ortalamasını kullanır."
OECD'nin ' vergi öncesi ve tüm vergiler sonrası araç fiyatları ' verileri, 2022 rakamlarını yansıtsa da, vergilendirmenin etkisini anlamak için faydalı. Ancak, KDV oranı tek başına, Avrupa genelinde araç fiyatlarının vergi öncesi ve sonrası neden bu kadar önemli ölçüde değiştiğini açıklamaz. Diğer vergiler, ücretler ve prim-malus sistemleri de bu farklılıklardan sorumlu.
