Psikoloji/psikiyatri alanında kullanılan ‘kompulsiyon’ terimi insanlarda obsesyon terimi ile beraber kullanılır; obsesif kompulsif bozukluk şeklinde. Obsesyon; kişinin kendini alıkoyamadığı, tekrarlayıcı, irade dışı dürtü ve düşünceler şeklinde tanımlanır. Kompulsiyon ise obsesyondan kurtulma amacıyla yapılan tekrarlayıcı ve basmakalıp davranışlar şeklinde ifade edilir.
Köpeklerde bu iki terimin bir arada kullanılıp kullanılmaması tartışmalı olsa da ben kullanılabileceğini düşünenlerdenim. Anksiyete, obsesyona, o da kompulsiyona neden olur. (Bu yazımda kompulsif ve tekrarlayıcı davranışlar ifadesi kullanacağım)
Köpeklerde yaygın olarak karşılaştığımız kompulsif ve tekrarlayıcı davranışlar genel olarak; volta atma, daire çizme, kuyruk kovalama, kendini yaralama, halusünasyonlar, pika, gölge kovalama şeklinde karşımıza çıkar. Bu davranışlar beş temel grup altında sınıflandırılarak incelenir.
Hareketle ilgili olanlar; kuyruk kovalama-kemirme, dairesel olarak dönme, bir duvara veya tel boyunca hızlı hızlı yürüyüş ve koşu,
Oral davranışlar; kendini sürekli yalama, çiğneme, hava ve burun yalama, yün emme, böğür emme, eşyaları yalama, çok su içme – çok yemek yeme, gıda olmayan şeylerin yenmesi,
Halusinasyon: gölge ve ışık yakalama, hayali sinek yakalama, şaşkınlık, sakınma..
Ses çıkararak; tekrarlayan havlamalar, mızıldanmalar ve uluma
Saldırganlık; kendi vücuduna yönelik saldırganlık (Kuyruğa veya bacağa saldırı) hareketsiz eşyalara saldırganlık
Kompulsif ve tekrarlayıcı bu davranışların patofizyolojisi tam olarak anlaşılamamıştır. Ancak bu durumun gözlendiği köpeklerde çeşitli nörokimyasallarda değişiklikler gözlenmektedir. Bazı davranışlar ırka özgü kalıtsal olarak da karşımıza çıkmaktadır.
Kompulsiyonların ayırıcı tanılarında şu hastalıklar göz önünde bulundurulmalıdır: Dikkat çekme davranışı, beyni tutan hastalıklar, nöbetler, sindirim sistemi bozuklukları, enfeksiyonlar, görme bozuklukları, metabolik hastalıklar, zehirlenmeler, yaralanmalar, dejeneratif hastalıklar ve çeşitli deri hastalıkları.
Kesin tanı için; hastanın öyküsü, tam bir fiziksel ve nörolojik muayene, kan, idrar ve hormon tahlilleri ve bunlara ek olarak çeşitli görüntüleme tekniklerinden de destek alınır.
Tanı konduktan sonra tedavi için, bilinen bir neden varsa bu ortadan kaldırılır. Davranış modifikasyonları ve çevresel zenginleştirmeler yapılır. Bütün bunlara ek olarak psikotrop ilaçlar kullanılır.
Bütün davranış bozukluklarının tedavilerinde olduğu gibi bu sorunda da tedaviye destek amacıyla, aromaterapötik ürünler, feromonlar, homöopatik remediler, bitkisel destekler, biyorezonans ve akupunktur kullanılabilir.
*Bu konuyu işlememde geçtiğimiz günlerde sosyal medya üzerinden bana ulaştırılan ve Gaziantep’te çekilmiş bu video teşvik edici oldu. Teşekkürler.
Not: Barış, dostluk ve sevginin egemen olduğu nice bayramlar dileği ile iyi bayramlar dilerim.