<div class="bbc-19j92fr e57qer20" dir="ltr"> <p dir="ltr"></p> <h3 dir="ltr">Mojo firması akıllı kontak lenslerin insanlı deneylerine başlamaya hazırlanıyor. Akıllı lensler kullanıma girerse hayatımızda bir çok şey değişecek...</h3> <p dir="ltr"></p> <p class="bbc-bm53ic e1cc2ql70" dir="ltr">Bir konuşma yapmanız gerekiyor ama bu kez notlarınıza ya da prompter'a bakmak yerine sözcüklerin gözünüzün önünden kaydığını düşünün… Hem de nereye bakarsanız bakın…<span style="font-family: Verdana, BlinkMacSystemFont, -apple-system, 'Segoe UI', Roboto, Oxygen, Ubuntu, Cantarell, 'Open Sans', 'Helvetica Neue', sans-serif;">Birçok üretici, bunun, gelecekteki akıllı lens teknolojilerinin yalnızca bir özelliği olacağını söylüyor.</span></p> </div> <div class="bbc-19j92fr e57qer20" dir="ltr"> <p class="bbc-bm53ic e1cc2ql70" dir="ltr">Akıllı lens teknolojileri üzerine çalışan Mojo'nun sahibi Steve Sinclair, muhtemel kullanım alanlarını anlatmaya devam ediyor:</p> </div> <div class="bbc-19j92fr e57qer20" dir="ltr"> <p class="bbc-bm53ic e1cc2ql70" dir="ltr">"Düşünün bir müzisyensiniz ve sözler ile notalar gözünüzün önünden akıyor. Ya da bir atletsiniz ve ihtiyacınız olan biyometrik bilgilerle performansla ilgili farklı veriler yine gözünüzün önünde"</p> </div> <div class="bbc-19j92fr e57qer20" dir="ltr"> <p class="bbc-bm53ic e1cc2ql70" dir="ltr">BBC Teknoloji Muhabiri Emma Woollacott, Mojo firması akıllı kontak lenslerin insanlı deneylerine başlamaya hazırlandığını duyurdu.</p> </div> <div class="bbc-1n4f7vm e57qer20" dir="ltr"><section class="bbc-1tuvzyv ebqhneu1" role="region" data-e2e="recommendations-heading" aria-labelledby="recommendations-heading"> <div class="bbc-bjn8wh emhm4kg2"></div> </section></div> <div class="bbc-19j92fr e57qer20" dir="ltr"> <p class="bbc-bm53ic e1cc2ql70" dir="ltr">Scleral lens olarak tanımlanan ve gözün beyazına uzanan bu daha büyük lens, kullanıcının görüşünü düzelttiği gibi aynı zamanda bir mikroled ekran, akıllı sensörler ve katı hal pili içeriyor.</p> </div> <div class="bbc-19j92fr e57qer20" dir="ltr"> <p class="bbc-bm53ic e1cc2ql70" dir="ltr">Sinclair, özellikleri tamam giyilebilir bir prototipi ürettiklerini ve yakında insanlı testlere başlayacaklarını söylüyor:</p> </div> <div class="bbc-19j92fr e57qer20" dir="ltr"> <p class="bbc-bm53ic e1cc2ql70" dir="ltr">"İş o zaman ilginçleşecek çünkü performans ve güç konusunda ayarlamalar yapmaya ve tüm gün giyilebilir olduğunu göstermeye çalışacağız"</p> </div> <div class="bbc-19j92fr e57qer20" dir="ltr"> <p class="bbc-bm53ic e1cc2ql70" dir="ltr">Sağlık verileri toplamak için geliştirilen akıllı lensler de bulunuyor.</p> </div> <div class="bbc-19j92fr e57qer20" dir="ltr"> <p class="bbc-bm53ic e1cc2ql70" dir="ltr">Colombia Üniversitesi'nde böyle bir proje üzerinde çalışan Rebecca Rojas, akıllı lenslerin örneğin diyabet hastalarının glukoz seviyelerini ölçebileceğini söylüyor:</p> </div> <div class="bbc-19j92fr e57qer20" dir="ltr"> <p class="bbc-bm53ic e1cc2ql70" dir="ltr">"Bu lensler daha ileri seviye ilaç alım seçenekleri sunabilir ki bu da teşhis ve tedavi konusunda yarar sağlayacaktır. Teknolojinin geldiği noktayı görmek ve hastalara sağlaması muhtemel yararı görmek heyecan verici"</p> </div> <div class="bbc-19j92fr e57qer20" dir="ltr"> <p class="bbc-bm53ic e1cc2ql70" dir="ltr">Göz hastalıklarından, diyabete ve hatta kansere kadar teşhis ve tedavide lens teknolojilerinin kullanılabilmesi üzerine çalışmalar devam ediyor. Gözyaşındaki glukoz seviyesi ya da kanserle ilişkili moleküllerin seviyesi üzerinden bu lensler kanser vakalarını tespit edebilir.</p> <h3 dir="ltr">Cevap bekleyen soru: Pil ömrü</h3> </div> <div class="bbc-19j92fr e57qer20" dir="ltr"> <p class="bbc-bm53ic e1cc2ql70" dir="ltr">Surrey Üniversitesi'nden Yunlong Zhao liderliğindeki bir ekip böyle bir lens üzerinde çalışıyor:</p> </div> <div class="bbc-19j92fr e57qer20" dir="ltr"> <p class="bbc-bm53ic e1cc2ql70" dir="ltr">"Ultra yatay çok ince bir katmandan oluşan lensin üzerine sensörü koyabiliyoruz. Bu sayede de sensör göze dokunuyor ve göz sıvısı ile direkt teması oluyor.</p> </div> <div class="bbc-19j92fr e57qer20" dir="ltr"> <p class="bbc-bm53ic e1cc2ql70" dir="ltr">Doktor Zhao bu özellik sayesinde geliştirdikleri lensin daha kesin sonuçlar elde edebileceğini söylüyor.</p> </div> <div class="bbc-19j92fr e57qer20" dir="ltr"> <p class="bbc-bm53ic e1cc2ql70" dir="ltr">Bu heyecanlı gelişmelere karşın akıllı lens teknolojilerinin hala aşması gereken engeller var.</p> </div> <div class="bbc-19j92fr e57qer20" dir="ltr"> <p class="bbc-bm53ic e1cc2ql70" dir="ltr">En başta gelenlerden biri de pil konusu. Bunlar tabii ki çok küçük olmak zorundalar ve anlamlı bir süre etkin kalabilmeli.</p> </div> <div class="bbc-19j92fr e57qer20" dir="ltr"> <p class="bbc-bm53ic e1cc2ql70" dir="ltr">Mojo halen test aşamasında olan ürününün, müşteriler tarafından tüm gün boyunca, şarja gerek duymadan giyilebilir olması için çalışıyor.</p> </div> <div class="bbc-19j92fr e57qer20" dir="ltr"> <p class="bbc-bm53ic e1cc2ql70" dir="ltr">Bir şirket yetkilisi, tıpkı akıllı saat ya da telefonlarda olduğu gibi lensin pil ömrünün de ne kadar ve nasıl kullanıldığına bağlı olacağını söylüyor.</p> </div> <div class="bbc-19j92fr e57qer20" dir="ltr"> <p class="bbc-bm53ic e1cc2ql70" dir="ltr">Aynı yetkili, "Tüm gün bilgi tüketilmeyeceğini ama gün içinde kısa aralıklarla bunun yapılacağını düşünüyoruz" diyor.</p> </div> <div class="bbc-19j92fr e57qer20" dir="ltr"> <p class="bbc-bm53ic e1cc2ql70" dir="ltr">Google'ın, başarısız oldu gözüyle bakılan, akıllı gözlük girişimi Google Glass'ı tanıttığı 2014 yılından bu yana, bu alanda gizlilikle ilgili endişeler de dile getiriliyor.</p> <p class="bbc-bm53ic e1cc2ql70" dir="ltr"><span style="font-family: Verdana, BlinkMacSystemFont, -apple-system, 'Segoe UI', Roboto, Oxygen, Ubuntu, Cantarell, 'Open Sans', 'Helvetica Neue', sans-serif;">Dijital haklar üzerine kampanya yürüten Access Now'dan Daniel Leufer, ileriye bakan ve kullanıcının fotoğraf ile video çekmesine olanak sağlayacak gizli bir kameranın, etrafta bulunanların özel hayat gizliliğine risk teşkil ettiğini savunuyor:</span></p> </div> <div class="bbc-19j92fr e57qer20" dir="ltr"> <p class="bbc-bm53ic e1cc2ql70" dir="ltr">"Akıllı gözlüklerde en azından kamera kaydı alındığına işaret edecek bir kırmızı ışık ibaresi var. Ama kontak lenslerde, bu özelliğin kullanımda olduğunu anlayabilmek daha zor."</p> </div> <div class="bbc-19j92fr e57qer20" dir="ltr"> <h2 id="Hangi-endişeler-dile-getiriliyor" class="bbc-l3e97o e14hemmw0" tabindex="-1">Ortaya çıkan endişeler</h2> </div> <div class="bbc-19j92fr e57qer20" dir="ltr"> <p class="bbc-bm53ic e1cc2ql70" dir="ltr">Üreticiler gizliliğin yanı sıra, bu teknolojiyi kullanacak kişilerin kişisel verileri konusunda da soruların hedefindeler.</p> </div> <div class="bbc-19j92fr e57qer20" dir="ltr"> <p class="bbc-bm53ic e1cc2ql70" dir="ltr">Leufer de bu sorunun altını çiziyor:</p> </div> <div class="bbc-19j92fr e57qer20" dir="ltr"> <p class="bbc-bm53ic e1cc2ql70" dir="ltr">"Ya bu cihazlar, kime baktığım, ne kadar baktığım, kalp ritmimin bazı kişilere bakarken artıp artmadığı gibi verileri toplar ve paylaşırsa?</p> </div> <div class="bbc-19j92fr e57qer20" dir="ltr"> <p class="bbc-bm53ic e1cc2ql70" dir="ltr">"Benim endişem, artırılmış gerçeklik cihazları, bu tür kontak lensler ve gözlüklerin, kişilerin özel bilgilerini elde etmek için de kullanılabilecek olması"</p> </div> <div class="bbc-19j92fr e57qer20" dir="ltr"> <p class="bbc-bm53ic e1cc2ql70" dir="ltr">Mojo kendi adına, bu bilgilerin güvenlikli bir şekilde koruma altına olacağını ve gizli tutulacağını açıklıyor.</p> <p class="bbc-bm53ic e1cc2ql70" dir="ltr"><span style="font-family: Verdana, BlinkMacSystemFont, -apple-system, 'Segoe UI', Roboto, Oxygen, Ubuntu, Cantarell, 'Open Sans', 'Helvetica Neue', sans-serif;">Bir başka endişe de göz sağlığına verebileceği zararla ilgili…</span></p> </div> <div class="bbc-19j92fr e57qer20" dir="ltr"> <p class="bbc-bm53ic e1cc2ql70" dir="ltr">Colombia Üniversitesi'nden göz uzmanı Rebecca Rojas, "Eğer düzgün takılmaz ve bakılmazsa herhangi bir kontak lens de göze zarar verebilir" diyor.</p> </div> <div class="bbc-19j92fr e57qer20" dir="ltr"> <p class="bbc-bm53ic e1cc2ql70" dir="ltr">Rojas, önerilmesi muhtemel kullanım sürelerinin aşılması olasılığından endişe ettiğini söylüyor.</p> </div> <div class="bbc-19j92fr e57qer20" dir="ltr"> <p class="bbc-bm53ic e1cc2ql70" dir="ltr">Mojo'nun sahibi Sinclair, bir lensin bir sene kullanılmasını beklediklerini ve bunun endişe yaratabileceğini kabul ediyor.</p> </div> <div class="bbc-19j92fr e57qer20" dir="ltr"> <p class="bbc-bm53ic e1cc2ql70" dir="ltr">Ancak Sinclair, akıllı lenslerin yeterince temiz olup olmadıkları konusunda kullanıcıyı uyarma konusunda programlanabileceğini de öngörüyor.</p> </div> <div class="bbc-19j92fr e57qer20" dir="ltr"> <p class="bbc-bm53ic e1cc2ql70" dir="ltr">Firma aynı zamanda reçete ve takip konusunda göz klinikleri ile çalışmayı planladıklarını açıklıyor.</p> </div>