Henüz 37 yaşında olan Chen Zhi, "insan acıları üzerine kurulu bir suç örgütü olan, yaygın bir siber dolandırıcılık imparatorluğunun arkasındaki beyin" olmakla suçlanıyor.
Seyrek keçi sakalı ve bebek yüzlü yapısıyla olduğundan daha da genç görünüyor. Gerçekten de çok kısa sürede çok zengin oldu.
Geçtiğimiz hafta ABD Adalet Bakanlığı, onu Kamboçya'da dünyanın dört bir yanındaki mağdurlardan milyarlarca dolar değerinde kripto para çalan dolandırıcılık tesisleri işletmekle suçladı. ABD Hazine Bakanlığı, onunla bağlantılı olduğunu iddia ettiği yaklaşık 14 milyar dolar (10,5 milyar sterlin) değerinde Bitcoin'e el koydu; bunun şimdiye kadarki en büyük kripto para ele geçirmesi olduğunu belirtti.
Kendi şirketi Kamboçyalı Prince Group, web sitesinde onu "vizyon ve liderliğiyle Prince Group'u Kamboçya'da uluslararası standartlara bağlı, lider bir iş grubuna dönüştüren saygın bir girişimci ve tanınmış bir hayırsever" olarak tanımlıyor.
Peki, dolandırıcılık imparatorluğunu yönettiği iddia edilen gizemli isim Chen Zhi hakkında neler biliniyor?
Şaşırtıcı bir yükseliş
BBC'den Jonathan Head'in haberine göre, Güneydoğu Çin'in Fujian eyaletinde büyüyen bu kişi, küçük ve görünüşe göre pek de başarılı olmayan bir internet oyun şirketiyle işe başladı ve 2010'un sonu veya 2011'de Kamboçya'ya taşınarak o dönemler patlama yaşayan emlak sektöründe çalışmaya başladı.
Onun gelişi, Kamboçya'da spekülatif emlak patlamasının başlamasıyla aynı zamana denk geldi. Bu patlama, güçlü ve siyasi bağlantıları olan kişiler tarafından kamulaştırılan geniş arazilerin mevcudiyeti ve Çin sermayesinin akınıyla beslendi.
Bir kısmı, Şi Jinping'in Çin yapımı altyapı ihracatını hedefleyen Kuşak ve Yol Girişimi'nin sonlarına doğru gelirken, bir kısmı da Çin'in aşırı ısınan emlak piyasasına daha uygun fiyatlı alternatifler arayan bireysel Çinli yatırımcılardan geliyordu. Kamboçya'yı ziyaret eden Çinli turist sayısı da hızla artıyordu.
Başkent Phnom Penh'in silüeti çarpıcı bir şekilde değişti. Hardal rengi Fransız sömürge konaklarından oluşan karakteristik, alçak katlı şehir manzarası, cam ve çelik kulelerden oluşan bir başka Asya gökdelen ormanına dönüştü.
Bir zamanlar sakin bir sahil beldesi olan Sihanoukville'in dönüşümü daha da uç noktalara ulaştı. Oraya sadece Çinli tatilciler ve emlak spekülatörleri değil, kumarbazlar da akın ediyordu Çünkü Çin'de kumar yasak.
Gösterişli, lüks otellerin ve apartman bloklarının yanı sıra yeni kumarhaneler de ortaya çıktı. Kazanılacak çok para vardı.
Yine de Chen Zhi'nin ilerleyişi şaşırtıcıydı.
2014 yılında Çin vatandaşlığından çıkarak Kamboçya vatandaşı oldu. Bu sayede kendi adına arazi satın alabildi, ancak bunun için hükümete en az 250.000 dolarlık bir yatırım veya bağış yapması gerekiyordu.
Chen Zhi'nin parasının nereden geldiği hiçbir zaman belli olmadı. 2019'da Man Adası'nda bir banka hesabı başvurusunda bulunurken, 2011'de ilk emlak şirketini kurması için kendisine 2 milyon dolar verdiğini söylediği ismi açıklanmayan amcasını işaret etti, ancak bununla ilgili hiçbir kanıt sunulmadı.
Chen Zhi, 2015 yılında henüz 27 yaşındayken gayrimenkul geliştirmeye odaklanarak Prince Group'u kurdu.
Güney Kıbrıs Rum Yönetimi pasaportu var
2018 yılında Prince Bank'ı kurmak için ticari bankacılık lisansı aldı. Aynı yıl, 2,5 milyon dolarlık asgari yatırım karşılığında Güney Kıbrıs Rum Yönetimi pasaportu aldı ve bu da ona Avrupa Birliği'ne kolay erişim sağladı. Daha sonra Vanuatu vatandaşlığına da geçti.
Kamboçya'nın üçüncü havayolu şirketini kurdu ve 2020'de dördüncüsünü işletmek için sertifika aldı. Phnom Penh'de Prince Property tarafından inşa edilen lüks alışveriş merkezleri, Sihanoukville'de beş yıldızlı oteller ve "Işıklar Körfezi" adı verilen 16 milyar dolarlık bir "ekolojik şehir" inşa etme konusunda iddialı bir proje vardı.
Chen Zhi, 2020 yılında Kamboçya kralı tarafından verilen en yüksek unvan olan "Neak Oknha" unvanına layık görüldü. Bu unvana layık görülebilmek için hükümete en az 500.000 dolar bağış yapılması gerekiyor.
2017'den bu yana İçişleri Bakanı Sar Kheng'in resmi danışmanı olan Chen Zhi, oğlu Sar Sokha ile iş ortağı oldu. Chen Zhi, Kamboçya'nın en güçlü adamı Hun Sen'in ve daha sonra 2023'te babasının yerine başbakan olan oğlu Hun Manet'in resmi danışmanı aynı zamanda.
Hayırsever olarak görülüyor
Chen Zhi, yerel medyada, düşük gelirli öğrencilere burs sağlayan ve Kamboçya'nın Covid salgınıyla başa çıkmasına yardımcı olmak için önemli miktarda bağışta bulunan bir hayırsever olarak övüldü.
Ancak o, gözlerden uzak duran, kamuoyuna pek fazla açıklama yapmayan gizemli bir figür olarak kaldı.
Geçtiğimiz yıl Radio Free Asia'da yayımlanan, Chen Zhi hakkında üç yıl süren bir araştırma yapan gazeteci Jack Adamovic Davies, "Onunla doğrudan çalışmış, onunla aynı odada bulunmuş olan herkes onu çok nazik, çok sakin, çok ölçülü biri olarak tanımlıyor. İnsanların magazinvari şeyler yazacağı türden gösterişli bir insan olmamanın akıllıca olduğunu düşünüyorum. Artık onunla anılmak istemeyenler bile onun sessiz karizmasından, ciddiyetinden hâlâ etkileniyor." diyor.
Peki bütün bu zenginlik ve güç nereden geliyordu?
'Ulusötesi suçların bir listesi'
2019'da Sihanoukville'deki emlak balonu patladı. Çevrimiçi kumar sektörü, Çinli suç örgütlerinin ilgisini çekmiş ve bu örgütler daha sonra birbirleriyle şiddetli rekabetlere girişmişti. Turistler korkup kaçmıştı.
Çin'in baskısı altında, dönemin başbakanı Hun Sen, aynı yılın Ağustos ayında çevrimiçi kumarı yasakladı. Şehrin ana faaliyetleri çökünce yaklaşık 450.000 Çinli şehri terk etti. Prince Group'un birçok konut bloğu boş kaldı.
Ancak Chen Zhi ticari çıkarlarını genişletmeye ve cömertçe harcamaya devam etti.
İngiliz yetkililere göre, 2019 yılında Kuzey Londra'da 12 milyon sterlinlik bir malikane ve şehrin finans bölgesinde 95 milyon sterlinlik bir ofis bloğu satın aldı. ABD ise, kendisinin ve ortaklarının New York'ta mülkler, özel jetler, süper yatlar ve bir Picasso tablosu satın aldığını belirtiyor.
Ve iddiaya göre Chen Zhi'nin serveti, bugün Asya'nın en karlı işi olan çevrimiçi dolandırıcılıktan ve bununla birlikte gelen insan ticareti ve kara para aklamadan geliyor.
ABD ve İngiltere, Chen Zhi ve Prince Group ile bağlantılı 128 şirkete ve dolandırıcılık imparatorluğunun yürütülmesine yardım ettiği iddia edilen yedi farklı milletten 17 kişiye yaptırım uyguladı. Chen Zhi ile bağlantılı ABD ve İngiltere'deki varlıklar donduruldu.
Yaptırım duyurusunda, paranın kaynağını gizlemek için kullanılan, ayrıntılı bir paravan şirket ve kripto para cüzdanları ağı anlatılıyor:
"Prince Group Ulusötesi Suç Örgütü, cinsel içerikli materyallerin (çoğunlukla reşit olmayan kişilerden) satılması ve şantaj yapılmasıyla sonuçlanan bir dolandırıcılık türü olan sextortion, kara para aklama, çeşitli dolandırıcılıklar, yolsuzluk, yasadışı çevrimiçi kumar ve Kamboçya'da en az 10 dolandırıcılık tesisinin işletilmesi amacıyla köleleştirilmiş işçilerin endüstriyel ölçekte ticareti, işkencesi ve gaspı da dahil olmak üzere bir dizi ulusötesi suçtan kâr elde ediyor."
'Dolandırıcılık imparatorluğu'
Çin de en az 2020'den beri Prince Group'u sessizce soruşturuyordu. Şirketi çevrimiçi dolandırıcılık planları yürütmekle suçlayan çok sayıda dava açıldı.
Pekin Belediye Kamu Güvenliği Bürosu, Kamboçya merkezli büyük bir uluslararası çevrimiçi kumar sendikası olan "Prince Group"u araştırmak üzere bir görev gücü kurdu.
ABD ve İngiltere'nin iddiasına göre, projenin merkezinde, Vietnam sınırına yakın Chrey Thom'da Prince Group tarafından inşa edilen Golden Fortune Bilim ve Teknoloji Parkı gibi işletmeler yer alıyor.
Prince Group daha önce dolandırıcılıklara karıştığını reddetmiş ve artık Golden Fortune ile hiçbir bağlantısının olmadığını söylemişti ancak ABD ve İngiltere'nin yürüttüğü soruşturma, aralarında hala açık bir ticari bağlantı olduğunu ileri sürüyor.
Gazeteci Adamovic Davies, Chen Zhi soruşturması kapsamında Golden Fortune yakınlarında yaşayan ve çalışan bir dizi kişiyle görüştü. Görüşmeciler, çoğunluğu Çinli, Vietnamlı ve Malezyalı olan ve internet üzerinden dolandırıcılık yapmaya zorlandıkları tesisten kaçmaya çalışan kişilerin vahşice dövüldüğünü anlattılar.
"Chen Zhi'yi gerçekten öne çıkaran şeyin operasyonlarının muazzam ölçeği olduğunu düşünüyorum," diyen Davies, Prince Group'un şu anda karşı karşıya olduğu ciddi suçlamalar göz önüne alındığında alarm zillerini çalmadan "küresel bir ayak izi" oluşturabilmesinin şok edici olduğunu ekliyor.
Günümüzde ABD ve İngiltere yaptırımlarının yarattığı yoğun ilginin ardından şirketler, Prince Group'tan uzaklaşmak için acele ediyor.
Kamboçya Merkez Bankası, endişeli mevduat sahiplerine Prince Bank'taki paralarını çekebileceklerine dair güvence veren bir açıklama yapmak zorunda kaldı. Güney Kore yetkilileri, Kore bankalarında bulunan 64 milyon dolarlık mevduatı dondurdu.
Singapur ve Tayland hükümetleri, kendi yargı bölgelerindeki Prince yan kuruluşları hakkında soruşturmalar yürütmeyi vaat ediyor. ABD ve İngiltere tarafından hedef alınan 18 kişiden üçü Singapur vatandaşı.
Kamboçya hükümeti ise ABD ve İngiltere yetkililerini iddialarını destekleyecek yeterli kanıta sahip olmaları konusunda uyarmak dışında pek bir şey söylemedi.
Ancak Kamboçya'nın yönetici elitinin, uzun süredir Chen Zhi ile yakın ilişki içinde olduktan sonra, ondan uzaklaşması zor olacak. Kamboçya, bazı tahminlere göre tüm ekonominin yaklaşık yarısını oluşturan dolandırıcılık işletmelerine karşı hoşgörüsü nedeniyle zaten artan bir baskıyla karşı karşıyaydı.
Peki ya Chen Zhi'nin kendisi?
Geçtiğimiz hafta yaptırımların açıklanmasından bu yana kendisinden hiçbir haber alınamadı. Bir zamanlar Kamboçya'nın en güçlü isimlerinden biri olan bu gizemli iş adamı, ortadan kaybolmuş gibi görünüyor.
"Birçok insan için rahatsız edici olması gereken şey, Chen Zhi'nin Singapur, Londra veya ABD'deki tüm bu varlıkları asla satın alamamış olmasıydı. Avukatlar, muhasebeciler, emlakçılar, bankacılar, hepsi bu gruba bakıp, "Dur bir dakika, bu tutarsız" demeliydi. Ama demediler."
Orijinal metin için: https://www.bbc.com/news/articles/c70jz8e00g1o
