Ayıp üssü ayıp...

  “Bilmemek ayıp değil!” derken, bilmeyenleri koşulsuz savunmuş oluyoruz hep. Oysa bazı durumlarda bilmemek hakikaten ayıp! Hele hele bir siyasi partinin önemli konumunda isen... Hele hele reytingleri yüksek bir ulusal kanalda canlı yayında isen... Ama bilmemekten daha ayıp olan, bilmediğinde ısrarcı olmaktır. Peki, gafları sıraladıktan sonra kibar kibar açıklama yapmaya çalışsan n’olur? N’olur; anlatayım size... ✱✱✱ Bir siyasi partinin grup başkanvekili, canlı yayında, Avrupa ve Amerika ile benzer ekonomik sorunları yaşadığımıza dair şöyle örnek verdi: “Bugün 150 Euro’ya dolan poşet Fransa’da, Almanya’da; 750-800 Euro’ya doluyor. Dolayısıyla orada da enflasyon yüzde 6-7 oranında, 1’lerin altındayken enflasyon, yüzde 6-7 oranında, 6-7 kat artmış bir enflasyon...” Poşet dediği de alışveriş anlamında tabii. Programın moderatörü, başkanvekilini yüzde hesabının yanlışlığı ve bu sözlerinin sosyal medyaya düşme ihtimali konusunda uyarmak istediğini söyledi... Uyardı da ne değişti? Başkanvekili biilmediğinde ısrarcı oldu. İşte ayıbın büyüğünü de zaten orada etti. ✱✱✱ Moderatör haklı çıktı, konu sosyal medyaya anında düştü. Bazıları durumu tamamiyle tiye alırken; bazı sosyal medya kullanıcıları da “...yüzde değil, 6-7 katı” diyerek yumuşatmaya çalıştılar. Hala da çalışıyorlar... Gelin görün ki; “yüzde 6-7” ifadesi de yanlış, “6-7 katı” ifadesi de... Basitinden başlayayım: 750, 150’nin 5 katıdır, 6-7 değil; çünkü 6 katı 900 Euro, 7 katı 1050 Euro ediyor. Peki yüzde üzerinden bakarsak nasıl? Matematik diyor ki %6 enflasyon varsa 150 Euro’luk poşetin 750 Euro etmesi için gereken süre 27,62 yıldır; yuvarlarsak 28 yıl... Kısaca ANAPARA x (1+FAİZ) ^ DÖNEM = SON PARA ^ işaret üssü anlamına gelir, 2^2=4 gibi... Şimdi; 150 x (1,06) ^ DÖNEM = 750 oldu. Ayrıca 750’yi de 150’ye bölersek 5 çıkar. Bu iki veriyi elde ettikten sonra, eğer doğal logaritma alan hesap makinesi varsa sonucun doğal logaritmasını, 1.06’nın doğal logaritmasına bölerek 27,62 yıl sonucuna ulaşılabiliriz. Tabii “logaritma" deyince ürkütücü gelmiş olabilir. Doğal logaritma alan makina yoksa; 1.06’yı 5 olana kadar, sürekli 1.06 ile çarpmaya devam ederek 28. çarpışta 5’i geçeriz. Hani 750, 150’nin 5 katıydı ya; onun için 5’i geçmeye çalışıyoruz. İşte “28 kere çarptıktan sonra” demek, “28 yıl” anlamına geliyor. Yani 150 Euro’luk poşetin %6 enflasyonla 750 Euro etmesi için 28 yıl geçmesi gerekiyor. Ortalama büyüme de temelde bu hesapla yapılıyor. İktisat işte... ✱✱✱ Peki aynı başkanvekili çay simit hesabı da yapmamış mıydı? 5 kişilik bir ailenin sabah-öğlen-akşam, bir ay boyunca, sadece çay simitle beslenmesi durumunda asgari ücretin aileye yeteceğini; hatta para bile kalacağını öne sürmemiş miydi? “Asgari ücretli çalışan kişi 5 kişilik ailesine günde 3 öğün simit yedirse, ayda cebine 1120 lira para kalır, iyi değil mi?” diye muhtarlara sormamış mıydı? Bi’ ayıp da or’da etmemiş miydi? ✱✱✱ Enflasyon hesabının gündemi beklenenin üstünde meşgul etmesi üzerine, başkanvekili açıklama yaptı ama iş işten geçti artık. Çay-simit üssü poşet, yani “Ayıp üssü ayıp”; pilav üssü kuru gibi bağırsak sorunu yapıyor halkta...