Resmi Gazete’de 11 Ağustos 2022 tarihinde yayımlanan yeni güneş enerji santrali (GES) yönetmeliği çok gürültü koparacak. İşin doğrusu ülkenin 1960’lardan bu yana önceliğinin ‘pilav mı, plan mı’ tartışmasıyla yeniden karşı karşıyayız.
Sanayicilerin itiraz ettiği yeni GES yönetmenliği yayımlandı. Buna göre öztüketim amaçlı GES için aynı bölgede santral kurma şartı tüm Türkiye de kurulabilecek şekilde değiştirildi.
Yayımlanan yönetmelik değişikliği ile 19/5/2019 ve sonrası kurulan GES’ler için öztüketiminin 1 katına kadar dışarıya satış izni verildi, üstündeki üretim bedelsiz olarak sisteme verilmesi getirildi. Buna göre mesela 1 MW tesisiniz var ama aboneliğiniz sadece 3 kW ise 3 kW’yı tüketip maksimum 3 kW içinde satabileceksiniz. Böylece geriye kalan 994 kw’yı bedelsiz sisteme verilecek.
Gazetezebra.com.tr’ye değerlendirme yapan yetkiller, “Bilindiği üzere firmalara, kendi ihtiyacının üzerinde kapasitede GES kurma ve ihtiyacını karşıladıktan sonra fazlasını sisteme satma hakkı tanınmıştı. Çok sayıda firma da tüketim fazlası yatırım yapmıştı. Yeni hazırlanan yönetmelik taslağında artık fazla elektriğin ücretsiz olarak verilmesi hükmü getirilmiş oldu. Bu çok gürültü koparacak. Çünkü milyonlar verip GES kuranların yatırımları çöp olacak. (19/5/2019 sonrası izin alanlar İçin, çünkü o tarihte öztüketim kararı çıkmıştı)” ifadelerini kullandı.
Öte yandan kararın geriye yönelik uygulaması için de sıkıntılar olacağı dile getiriliyor. Yetkililer, “Ciddi hukuki tartışmaları beraberinde getirecek” tespiti yaparlarken, 50 kW’ya kadar olan evsel abonelerin bu durumdan etkilenmeyeceğini da kaydettiler.
Konu hakkında Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) Başkanı Mustafa Yılmaz ise düzenlemenin birilerini rahatsız edebileceğine dikkat çekiyor. Yılmaz, tarım üreticilerini, sanayicileri, hayvancılıkla uğraşan tüketicileri kullanarak, gerçekle bağı olmayan tüketim tesisi gücü oluşturarak hat ve trafo kaybına neden olanlar olduğunu dile getiriyor. “Tüketim yapmadan üretim yaparak tarım, hayvancılık ve sanayi üretimlerini akamete uğratanlara dur” dediklerini dile getiren Yılmaz, "Düzenlememizin amacı belli: Kendi tüketimi için üretim yapanların desteklenmesi. Gerçek tüketimi olan ve kapasite kısıtı nedeni ile üretim tesisi kuramayan tüketicilerin önünün açılması" ifadelerini kullanıyor.
Bu kapsamda bedelsiz olarak alınacak elektriğin hane abonelerine ücretsiz dağıtılarak maliyetlerde düşüşün hedeflendiğini de belirten Yılmaz, yeni düzenlemede yatırımcıların talepleri arasında bulunan kendi OSB’lerinde yer bulamayan sanayi kuruluşlarının başka dağıtım bölgelerinde, sanayi bölgeleri dışında tesis kurmasına izin verildiğini hatırlatıyor. Yılmaz, “Örneğin bir sanayicimiz artık ister OSB içinde olsun ister dışında olsun başka bir dağıtım bölgesinde lisanssız üretim tesisi kurabilecek. Lisanslı veya lisanssız kojenerasyon tesisleri bulunan tüketiciler de belirli şartlar altında kojen santrali ile karşılayamadığı tüketimleri için lisanssız üretim tesisi kurabilecek” değerlendirmesi yapıyor.
Hep söylediğimiz bir tespiti yeniden yapalım. 1960’lardan bu yana ülke ‘plan mı pilav mı’ ikilemine sokularak, ‘pilav da’ karar kılındı. Böylece bu zamana kadar alınan hiçbir kararın uzun yılları kapsayacak şekilde olması planlanmadı. Tıpkı yenilenebilir enerji kaynaklarının geliştirilmesinde alınan kararlarda olduğu gibi. Yıllar önce enerji maliyetlerinin düşürülmesi için kaynakların çeşitlendirilmesi amacıyla yenilenebilir enerji kaynaklarına yatırım yapılması kararı aldık. Şimdi ilk karara göre yatırım yapanlar ciddi bir maliyetle karşı karşıya kalacak,
Ama diyoruz ya; pilav da karar kılarak, geleceğin planlamasını yapmıyoruz. Sanki gelecekte pilav yenilmeyecekmiş gibi…
