Afganistan'da kontrolü ele geçiren Taliban lideri Molla Heybetullah Ahundzade nerede?

Afganistan'ın büyük kısmını ele geçiren Taliban'ın üst düzey birçok ismi, ağır silahlara sahip savaşçıları ve cihadi medreselerden mezun komandoları ile başkent Kabil'e akın etti.

Kabil'e gelmeyen tek bir isim kaldı, o da 2016 yılından bu yana örgütü 'emir el müminin' (müminlerin emiri) sıfatı ile yöneten, Molla Heybetullah Ahundzade. Molla Ömer'in öldürülmesi sonrası örgütü sert güç mücadelesinden ve parçalanmaktan kurtaran din adamı, o tarihten bu yana grubun liderliğini üstlenmiş durumda.

Heybetullah Ahundzade'nin genel profili, dini bayramlar sırasında yayınladığı kutlama mesajlarıyla sınırlı.

Ülkeyi ele geçiren örgütün tepesindeki ismin gündelik hayatına ilişkin neredeyse hiçbir şey bilinmiyor. Örgüt tarafından yayınlanan tek bir fotoğraf karesi dışında, lider hiçbir zaman kamuoyu önüne çıkmadı, nerede olduğuna dair en ufak bir ipucu da yok. Ağustos ayı ortasında Kabil'in kontrolünün ele geçirilmesinden beri Ahundzade'nin bulunduğu yere dair açıklama da gelmedi. Taliban sözcüsü Zabihullah Mücahid hafta içerisinde düzenlediği basın toplantısında, Ahundzade'nin nerede olduğuna ilişkin bir soruyu, "İnşallah kendisini yakında göreceksiniz." sözleriyle yanıtladı. Gizli, gizemli geçmiş Örgütün, üst düzey liderleri perde arkasında gizli tutma konusunda uzun ve tecrübeli bir geçmişi var. Grubun esrarengiz kurucusu Molla Muhammed Ömar, münzevi yaşamıyla biliniyordu ve örgüt 1990'larda iktidardayken Kabil'i nadiren ziyaret etti. Molla Ömer daha ziyade Kandahar'daki yerleşkesinde gözlerden uzak yaşam sürdü, hatta kendisini ziyaret etmek isteyen heyetlerle bile pek görüşmedi. Ancak tek bir talimatı yetiyordu. Hareket içerisinde onunla aynı seviyede saygı görecek ikinci bir figür ortaya çıkmadı. Uluslararası Kriz Grubu Asya programı Direktörü Laurel Miller, Molla Ahundzade'nin de Molla Ömer gibi 'münzevi bir tarz benimsediği' yorumunda bulundu. Miller, selefi Molla Ahtar Mansur'un bir ABD insansız hava aracı saldırısıyla öldürülmesine atıfta bulunarak, gizliliğin güvenlik nedenlerinden de kaynaklanabileceğini dile getirdi. Ayrıca Miller, AFP'ye verdiği mülakatta, "Taliban sözcüsü, liderlerinin yakında ortaya çıkacağını söyledi. Örgütün, liderin sağ mı ölü mü olduğunu göstermek için bunu yapması gerekiyor. Ama kendini (kamuoyuna) gösterdikten sonra Molla Ömer'in yaptığı gibi geri çekilip otoritesini uzaktan kullanması da mümkün." diye konuştu. Molla Heybetullah Ahundzade'nin ortada görünmeyişi, sağlığıyla ilgili yıllardır devam eden komplo teorilerinin yanı sıra son olarak Covid-19'a yakalandığı ya da bir bombardımanda öldüğü söylentilerini beraberinde getiriyor. Ancak hiç bu söylentilerin tersini ispat etme çabasında olmadı. Ahundzade'nin gizlenmesi, eski isyancı grubun hassas bir dönemine denk geliyor. Taliban'ın içerisinde Afganistan'ın dört bir yanından çeşitli unsurları temsil eden gruplardan oluşan sayısız fraksiyon yer alıyor. Taliban liderliğinin 2015'te Molla Ömer'in ölümünü yıllarca gizlediğinin ortaya çıkması, en az bir büyük fraksiyonun gruptan ayrılmasıyla kısa süreli ama kanlı bir güç mücadelesine yol açtı. Uzmanlara göre isyancı bir hareket olmaktan çıkıp şu anda yeniden devlet yönetmeye evrilen örgütün, içerideki sayısız fraksiyonun çıkarlarını dengelemesi ve gücünü pekiştirmesi çok önemli. Muhtemel bir iktidar boşluğu, onlarca yıldır silahlı mücadele verip on binlerce savaşçısını kaybeden, üst düzey liderlerini suikastlarda yitiren veya Guantanamo'da yıllarca tutulduktan sonra bir arada kalmayı başaran hareketi istikrarsızlaştırabilir. Bu arada kimi uzmanlar, mevcut gizliliği, ABD öncülüğündeki yabancı güçlerin ülkeden ayrılmasının beklendiği şeklinde yorumluyor. Pakistan merkezli güvenlik analisti Imtiaz Gül, "Yabancı birlikler Afganistan topraklarında olduğu sürece Taliban kendini cihat halinde görecek ve büyük olasılıkla liderlerini onlar ayrılana kadar gizli tutacaklar." değerlendirmesinde bulundu. Gül'e göre, "Yüce lider bu yüzden ortaya çıkmıyor."